W dobie postępującej cyfryzacji zaufanie do partnerów biznesowych nie wynika już wyłącznie z renomy, referencji czy pozycji rynkowej. Coraz większą rolę odgrywa poziom dojrzałości w zakresie zarządzania cyberbezpieczeństwem. Wprowadzenie dyrektywy NIS2 oraz towarzyszącego jej Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2024/2690 ustanawia konkretne obowiązki w obszarze bezpieczeństwa łańcucha dostaw, których wdrożenie może stanowić istotną przewagę konkurencyjną.
Organizacje funkcjonują dziś w gęstej sieci zależności technologicznych. Incydent po stronie jednego z partnerów – dostawcy sprzętu, usług ICT, czy oprogramowania – może skutkować przerwaniem ciągłości działania całego ekosystemu. Zgodnie z dyrektywą NIS2 ochrona zasobów cyfrowych nie powinna kończyć się na granicach organizacji, lecz obejmować również partnerów, usługodawców i podwykonawców.
Cyberświadomość jako nowa waluta zaufania w relacjach biznesowych
Spełnienie wymogów NIS2 przynosi korzyści wykraczające poza zgodność z regulacjami. Budowane jest w ten sposób zaufanie w oczach klientów, inwestorów oraz partnerów. Organizacje charakteryzujące się wysokim poziomem cyberświadomości postrzegane są jako stabilne, odporne na zakłócenia i godne długoterminowej współpracy. Do ich głównych atutów zaliczają się:
Cyberdojrzałość wzmacnia nie tylko pozycję indywidualnej organizacji, lecz również cały łańcuch dostaw – szczególnie istotny w sektorach o znaczeniu krytycznym, takich jak zdrowie, transport, energetyka czy przemysł wytwórczy.
Kluczowe obowiązki w zakresie bezpieczeństwa łańcucha dostaw według NIS2
1. Polityka bezpieczeństwa łańcucha dostaw
Każda organizacja powinna opracować dokument określający zasady współpracy z dostawcami i usługodawcami ICT, z jednoznacznym wskazaniem własnej roli w łańcuchu wartości.
W pierwszym kroku warto zinwentaryzować istniejące, nawet nieformalne, procedury współpracy z partnerami. Następnie na ich podstawie opracować ramową politykę. Powinna ona mieć formę wewnętrzną (operacyjną) oraz skróconą wersję dla partnerów, np. jako załącznik do umów. Wskazane jest wyznaczenie właściciela dokumentu (np. zespołu IT lub zakupowego) odpowiedzialnego za jego aktualizację.
2. Kryteria wyboru dostawców i usługodawców
Proces kwalifikacji partnerów musi uwzględniać m.in.:
W praktyce coraz częściej wykorzystywane są narzędzia wspierające selekcję partnerów, takie jak uproszczone formularze oceny dostawców. Zawierają one pytania dotyczące m.in. posiadanych certyfikatów (np. ISO/IEC 27001), metod aktualizacji systemów, procedur reagowania na incydenty oraz nadzoru nad podwykonawcami. Dokumentacja tego typu może służyć zarówno jako narzędzie oceny ex ante, jak i podstawa do przeglądów okresowych.
3. Uwzględnianie ocen ryzyka
W miarę możliwości należy odnosić się do skoordynowanych ocen ryzyka dla krytycznych łańcuchów dostaw, publikowanych przez krajowe CSIRT-y, organy sektorowe lub ENISA.
Nie jest konieczne tworzenie analiz od podstaw — wystarczy wykorzystać dostępne źródła branżowe. Ryzyka te można zintegrować z cyklem rocznych audytów lub przeglądów dostawców. Takie podejście pozwala uniknąć duplikowania działań analitycznych, a jednocześnie wzmacnia argumentację przy podejmowaniu decyzji zakupowych lub strategicznych. Ujęcie ocen ryzyka w dokumentacji wewnętrznej znacząco ułatwia również raportowanie do interesariuszy.
4. Wymogi kontraktowe
Umowy z dostawcami i usługodawcami powinny, w zależności od rodzaju współpracy, zawierać m.in.:
Przygotowanie standardowego załącznika do umów, zawierającego powyższe wymagania, znacząco wsprawnia proces wdrażania wymogów bezpieczeństwa. Można skorzystać z gotowych wzorców (np. ISO/IEC 27036 lub zaleceń ENISA). W systemach zakupowych warto zautomatyzować dodawanie takiego załącznika do każdej umowy ICT.
5. Wdrożenie kryteriów w całym cyklu zakupowym
Kryteria bezpieczeństwa muszą być stosowane nie tylko przy zawieraniu nowych umów, ale także podczas aktualizacji relacji z obecnymi partnerami oraz w procedurach zakupowych.
Skutecznym rozwiązaniem jest przyjęcie zasady, zgodnie z którą każde zamówienie dotyczące produktu lub usługi ICT wymaga wcześniejszej oceny ryzyka i zgodności z polityką NIS2. Warto również przeszkolić pracowników działów zakupów w zakresie rozpoznawania kategorii usług wymagających takiej kwalifikacji.
6. Regularne przeglądy i monitorowanie
Polityka bezpieczeństwa oraz praktyki dostawców powinny być okresowo weryfikowane — zwłaszcza po wystąpieniu incydentów, zmianach w strukturze partnerów lub aktualizacji przepisów.
Zaleca się ustalenie harmonogramu przeglądów (np. corocznie dla kluczowych dostawców). Należy także uwzględnić automatyczne wyzwalacze przeglądów w przypadku zmian organizacyjnych partnerów.
7. Rejestr dostawców
Należy prowadzić aktualny rejestr zawierający:
W zależności od wielkości organizacji rejestr ten może przybrać formę prostego zestawienia w arkuszu kalkulacyjnym lub zostać zintegrowany z systemami zarządzania usługami. Kluczowe jest zapewnienie jego aktualności i dostępności w przypadku audytu lub incydentu.
Podsumowanie i rekomendacje
Bezpieczeństwo łańcucha dostaw przestaje być domeną wyłącznie działów IT czy compliance. Staje się integralnym elementem zarządzania strategicznego, wpływającym na reputację, możliwości rozwoju i relacje z partnerami. Organizacje, które wdrażają podejście zgodne z dyrektywą NIS2, zyskują nie tylko zgodność z przepisami, ale przede wszystkim trwałą wartość biznesową.
W świecie, w którym cyberbezpieczeństwo jest nowym wyznacznikiem jakości partnerstwa, warto traktować NIS2 nie jako koszt regulacyjny, lecz jako inwestycję w reputację, odporność i długoterminową konkurencyjność. Cyberdojrzałość to dziś nie tylko kwestia zgodności z regulacjami, ale fundament trwałych relacji biznesowych i długofalowej przewagi konkurencyjnej.